Sözcü Gazetesi: KEY Ödemeleri Hakkında Sorulan Tüm Sorulara Cevaplar (1) – Anneniz Bağ-Kur Dul Aylığını Evleninceye Kadar, Kız Kardeşiniz Yetim Aylığını Evleninceye veya Çalışmaya Başlayıncaya Kadar Alabilir

2 Ağustos 2008

ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ

KEY Ödemeleri Hakkında Sorulan Tüm Sorulara Cevaplar – 1

 

Yıllar önce oluşturup uzun yıllar üzerine yatılan KEY havuzu nihayet tasfiye edilerek hak sahiplerine paylaştırıldı. Ödeme için yeterince hazırlık yapılmadığının açıkça belli olduğu KEY dağıtımı Ziraat Bankası şubelerinde hak sahipleriyle banka çalışanları arasında didişmelere sahne oldu. Oysa ne hak sahipleri konu hakkında yeterli bilgi desteğine sahip, ne de Ziraat Bankasının elindeki hatlarla dolu ödeme listelerinin içeriği konusunda bir payı var.

Bu gereksiz tartışmalar yanlış muhataplar arasında gerçekleşiyor ve çalışanların itiraz haklarını nasıl kullanacaklarını, dertlerini anlatacakları mercileri bilmeleri gerekiyor. Gündemdeki KEY konusunun tüm yönlerine ışık tutacak, en çok merak edilen yönlerine ışık tutalım istedik. 

 

KEY ücretten kesilen bir ücret unsurlarından mıydı?

 

KEY keseneklerinin ücret yahut maaştan kesilip kesilmemesi KEY ödemelerinin hak oluşunu değiştiren bir ayrıntı değildir. KEY’ler işverenler  (Kamudaki çalışanların işvereni Devlettir) tarafından çalışanları adına banka hesabına yatırılan bir yardımdı. Bu bakımdan KEY’leri ücret veya maaş bordrosunda vergi ve diğer kalemleri etkilemeden brüte giren ve nete ilaveten uzun vadede ödenmek üzere biriktirilen bir ücret tamamlayıcısı olarak düşünebiliriz.

“Bunlar ücret bordrosundan kesilen bir kesinti değildi” denmesi bu çalışanların hakkı olmaması anlamına gelmiyor.

KEY’ler ücrete göre belli bir oranda olmayıp herkes için aynı miktarda yardım öngörüldü. 3 bin 500 TL ile başlayan yardım 80 bin TL olarak sona erdi.

KEY yardımı olarak söz konusu dönemde toplam olarak 6.156.000 TL yani bugünün parasıyla 6,16 YTL ödeme yapılmış oldu. 1987-1995 arasında tam süre çalışanlara 6,16 YTL’ye karşılık bin 391 YTL KEY yardımı ödenmesi öngörüldü.

 

Kimlerin KEY’i vardır? Kimlerin Yoktur?

 

01.01.1987 – 31.12.1995 tarihleri arasında özel veya kamu sektöründe işçi yahut kamuda memur olarak çalışanların KEY’i vardır.

 

3320 sayılı Kanun gereği;

• Memur olarak çalışanlar sıra ve görev tahsisli lojmanlarda oturdukları süre boyunca,


• Karı-koca memur veya işçi olan eşlerden aile reisi olmayanlar,


• 399 sayılı KHK’ye tabi II sayılı cetvele tabi Sözleşmeli Personel,


• Yurt dışı kadrolarına sürekli görevle atananlar,


• Bağımsız konut sahibi olan Emekli Sandığı ve SSK emeklileri

KEY uygulamasından yararlandırılmadılar.

 

Kamu İktisadi Teşekkülleri yahut kurumlarında memur gibi çalışan Sözleşmeli Personelden zorunlu KEY keseneği uygulaması yapılmadı.

 

Söz konusu dönemde bağımsız konut sahibi olmayan Emekli Sandığı emeklileri için Emekli Sandığı ilgili kurumlardan tahsil etmek üzere KEY yatırdı. Yine bağımsız konut sahibi olmayan SSK emeklileri için de KEY’ler Hazine’ce üstlenilmişti.

 

KEY’ler haczedilebilir mi?

 

KEY’lerin haczedilebilmesinin önü açılmış bulunduğundan gerek çalışan ve gerekse emekli olarak KEY hak sahibi olmasına karşın Ziraat Bankası’na gönderilen ve sayıları 100 bini bulan haciz emrine konu olan kişiler için yapılacak hak sorgulamasında KEY hakkının kalmadığı veya haciz miktarına göre azaldığı şeklinde bir sonuç çıkabilir.

 

İşyerlerinde en az 10 işçi sınırlaması var mıydı?

 

(10) işçiden az işçi çalıştıran işverenler isteğe bağlı olarak dilerlerse işçilerini Konut Edindirme Yardımından faydalandırmaktaydılar. 

 

Boşanmış kadın çalışanların KEY mahrumiyeti nereden kaynaklanıyor?

 

3320 sayılı Kanun gereği KEY’ler çalışan eşlerden sadece aile reisine yapıldığından kadın çalışanlar KEY’den yararlanmamışlardı. Oysa daha sonra boşanma durumunda yardımın sahibi de sadece erkek çalışan kaldı. Kadının boşanması KEY’lerden yararlanamamasının da nedeni oldu.

 

 

Yarın: KEY Ödemelerinde sıkıntı nereden kaynaklanıyor?

İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI

Anneniz Bağ-Kur Dul Aylığını Evleninceye Kadar, Kız Kardeşiniz Yetim Aylığını Evleninceye veya Çalışmaya Başlayıncaya Kadar Alabilir

Annem 57 yaşında SSK işçi emeklisi ve emekli maaşı almakta. Babam Bağ-Kur’a kayıtlıydı ve belli bir miktar prim ödemesi yapmıştı. Babam iki sene önce 61 yaşında vefat etti. Babamın prim borcu 17 bin YTL olarak hesaplandı. Bu borcu ödersek SSK’dan emekli aylığı alan dul annem, vefat eden babamın maaşından faydalanabilir mi? 20 yaşındaki bekâr üniversite öğrencisi kız kardeşim yetim aylığı ya da başka bir ödeme alabilir mi? Bu borcu ödememeyi kararlaştırırsak, babamın geçmişte ödediği primleri geri alabilme durumumuz var mı? Hasan KARAMAN

 

Sayın Okurum,

Babanızın prim borcunu ödeyerek ondan dolayı dul annenize ve üniversite öğrencisi kız kardeşinize yetim aylığı bağlanmasını sağlayabilirsiniz. Kız kardeşini evlenmediği ve sosyal güvenlik kapsamında çalışması olmadığı sürece bu aylığı alabilir. Anneniz de tekrar evlenmediği sürece babanızdan dolayı Bağ-Kur dul aylığı ile SSK’dan kendi emekli aylığını ölünceye kadar birlikte alabilir.

Bence son derece olumlu bu girişimden vazgeçip babanızın daha önce yatırmış olduğu primleri 1 Ekim’den sonra talep ederseniz “Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin her yıla ait tutarı, primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek toptan ödeme şeklinde verilir” hükmü çerçevesinde nispeten artırılmış olarak, 1 Ekim’den önce isterseniz babanızın yatırmış olduğu primleri ancak bir cep harçlığı olacak kadar geri alabilirsiniz.

Babanızın ödediği prim tutarlarını istemeyi 1 Ekim 2008 tarihinden sonraya bırakarak bu prim tutarlarını güncellenmiş olarak alma imkânınız olsa bile toptan ödeme alma girişimini önermem. Zira bu altın yumurtlayacak tavuğu kesmek olacaktır.