Sözcü Gazetesi: Kıdem Tazminatı Fonu Yasa Tasarısı Ne Getiriyor Ne Götürüyor? (2) – 08.09.1976 Tarihi Öncesine Dayanan Başlangıcınız Sizin İçin Çok Önemli Bir Hak

28 Mart 2008

ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ

 

Kıdem Tazminatı Fonu Yasa Tasarısı Ne Getiriyor Ne Götürüyor? (2)

 

Tasarı kıdem tazminatına hak kazanma açısından neleri kaldırıyor?

Örneğin bugün kıdem tazminatı almak için İş Kanununa tabi olarak o işverenin işçisi olarak en az 1 yıl çalışmış işçinin iş akdinin, işverence haklı nedenle derhal fesih şartları dışındaki bir nedenle feshedilmesi, ya da işçinin emekliliğe hak kazanmış olması yahut ölümü durumunda verilmesi gerekiyor. Spesifik olarak da evlenen kadın işçilere evlilik tarihinden itibaren 1 yıllık süre içinde talep etmeleri halinde, yahut erkek işçilerin askere gitmeleri halinde kıdem tazminatı ödeniyor. Ayrıca SSK’dan emeklilik için yaş dışındaki koşulları tamamlayanlar da işten ayrılıp kıdem tazminatını alabiliyorlar.

 

Peki, şimdi yeni Kıdem Tazminatı Fonu Yasasıyla nasıl tazminat alacaklar?

Bu konuda hazırlanan yeni tasarı kıdem tazminatının alınma şeklini değiştiriyor. Kıdem tazminatı emekli olunca, toptan ödeme alması halinde, fonda 10 yılı doldurunca yahut ölümü halinde mirasçılarınca kıdem tazminatını alınabilecek. Sosyolojik boyutu değişecek.

Evlenen kadın çalışanlar evlendikleri gerekçesiyle, erkek çalışanlar askere alındıkları gerekçesiyle kıdem tazminatı isteyemeyecekler. Buna karşın isteyen işten ayrılmasa dahi 10 yılı doldurduğu için fondaki tazminat hakkını alabilecek.

 

Sosyolojik boyutu değişiyor dediniz…

Evet, hem sosyolojik hem de teknik boyutu değişiyor. İş akdinin feshinde kıdem tazminatı alınamayacak oluşu iş yaşamında çok değişikliğe gebe olacak. İşçinin istifa etmesi halinde kıdem tazminatı hakkı yanıyordu. Oysa şimdi istifa etmesi halinde yanmayacak. İşveren de beğenmediği işçiyi işten ayırdığında kıdem tazminatı ödemek sorunda kalmayacak. Bu iş hayatında yoğun bir işgücü sirkülâsyonuna yol açacak. Büyükler küçükleri yutacak. Zira küçük firma yıllarca yetiştirdiği iyi elemanı istifası etmesi ile kolayca kaptırabilecek. İşveren nitelikli işçiyi tutmak için kesenin ağzını açacak, niteliksiz işçi kendindi hep topun ağzında hissedecek.

 

Yani o zaman iş güvencesi de bundan etkilenecek…

Elbette, çünkü ülkemizde kıdem tazminatı uzun süreçli bir işçi hakkı olsa bile ülkemizdeki işsizlik şartları dikkate alındığında söz konusu hakkın bir de ülkemize özgü iş güvencesi boyutu vardı. İşveren kıdem tazminatı ödemekten çekindiğinden işçinin iş akdini feshetmek istemiyordu. Yeni durumda sözleşme fesihleri daha kolay gerçekleşebilecek.

 

Kıdem Tazminatı miktarca azalacak mı?

Kıdem tazminatı görece olarak bugünkü hesaplanma şekline kıyasla azalacak. Çünkü bugün işçinin son aldığı brüt ücretle para ve para ile ölçülebilir her türlü ayni ve nakdi haklar hesaba dahil edilirken, yeni tasarıya göre işçinin mevcut brüt ücretine göre yapılan kesintilerle havuz oluşturulacak.

 

Basın çalışanları için ek kayıp söz konusu mu?

Bugün diğer çalışanlardan farklı olarak basın çalışanları için kıdem tazminatı tavanı uygulanmıyordu. Yeni KTF Tasarısına göre basın çalışanları da fona dahil olduklarından onlar da tavan kısıtlamasına tabi olacak ve özellikle yüksek ücretli basın çalışanları kayba uğrayacak.

 

Peki şu an çalışan işçiler ne ölçüde etkilenecek?

Şu an çalışan işçiler yeni Kıdem Tazminatı Yasasından etkilenecekler. Ancak bu işçiler, yasanın çıkışından önceki süreler için kıdem tazminatı haklarını işverenlerinden, yasanın yürürlük tarihinden sonraki süreler için haklarını oluşturulacak fondan alacaklar. Yeni Yasa yürürlüğe girdikten sonra iş akdinin feshi halinde kıdem tazminatı alma hakları olmayacak.

 

 

Okur Sorularına Kısa Cevaplar

Naci ÖZKAN – 1980-1981 yılları arasında Almanya’daki çalışmanız yurtiçinden bağlanacak yurtdışı kısmi aylığıyla emeklilikte (yurtdışı borçlanmasıyla değil) işe başlama tarihi sayılır.

Rumuz Ümit –  02.06.1962 doğumlu 01.07.1981 yılında ilk defa sigortalı olmuş 8 bin gün primi olan bir erkek sigortalı olarak 46 yaşınızı dolduracağınız 02.06.2008 tarihinde emekli olabilirsiniz.

Sema TAŞKIN – 11.12.1989 tarihinden beri isteğe bağlı Bağ-Kur sigortasından prim ödeyen 02.10.1968 doğumlu bir sigortalı olarak 11.12.2009 tarihinden itibaren prim ödemeyebilirsiniz. Ancak emekli aylığınız 46 yaşını dolduracağınız 02.10.2014 tarihinde bağlanır. Bundan sonra bin 260 gün SSK’ya prim ödeseniz de SSK’dan emekli olmanız için yine 46 yaşını beklemek zorundasınız.

İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI

Altı Yıldır Emekli Aylığı Alıyor Olabilirdiniz

01.10.1952 doğumluyum. İstanbul’dan aldığım ilk SSK sicil numaramla 20.12.1974 tarihinde SSK girişim ve 10 gün primim var.  13.09.1976 tarihinde Bağ-Kur’a giriş yaptım. Bağ-Kur terk tarihim 25.05.1998’dir. Terk tarihine kadar ödenmiş prim gün sayım 19 yıl 1 ay 19 gündür. Zonguldak’tan aldığım ikinci SSK numaramla 1992-2007 tarihleri arasında Bağ-Kur sürelerimle çakışmayan 245 gün de SSK’dan ödenmiş prim gün sayım var. Bunun 134 günü Bağ-Kur sigortalılığımı kapattıktan sonra gerçekleşti. Askerlik borçlanmamı yapmadım. Ne zaman emekli olabilirim? Şenol KAPTAN/BARTIN

 

Sayın Okurum,

Öncelikle her iki SSK sicil numaranızdaki süreleri birleştirin. Sizin emekliliğiniz 3 yıl 1 ay 16 gün daha SSK’ya prim ödeyerek 134 günü bin 260 güne tamamlamanıza bakıyor. Bu sürenin sonunda emeklisiniz. Çünkü 1974 sigortalılık başlangıcınızla yaşa bağlı olmaksızın emekli olma hakkına sahipsiniz. Tek eksiğiniz SSK’nın emeklilik koşullarına tabi olmak amacıyla son yedi yıldaki prim çoğunluğunu SSK’da sağlamak için bin 260 gün SSK’ya prim ödemektir. Askerlik borçlanmasının emeklilik tarihinize hiçbir katkısı olmaz, boşuna borçlanmayın.

Ama bu işlemi yani bin 260 günü SSK’ya ödemeye 25.05.1998 tarihinden hemen sonra başlasaydınız 25.11.2001 tarihinden bu yana yani altı yıl 4 aydır emekli aylığı alıyor olabilirdiniz. Sizin durumunuz bu konudaki danışma ihtiyacının ne boyutlarda olduğunu, gazetemiz SÖZCÜ’nün sizlere bu köşeyi sizlere ayırarak okuruna verdiği önemi gösteriyor.

 

08.09.1976 Tarihi Öncesine Dayanan Başlangıcınız Sizin İçin Çok Önemli Bir Hak

23.05.1960 doğumluyum. 04.06.1975 tarihinde SSK sigortalısı olarak ise başladım. 31.08.2000 tarihine kadar SSK da 3 bin 769 iş günü prim ödedikten sonra kendi firmamı kurmamdan dolayı Bağ-Kur’a geçtim. 04.10.2000 tarihinden bu tarihe kadar Bağ-Kur 14.basamaktan primlerimi ödüyorum. Bu duruma göre ne zaman emekli olabileceğim konusunda beni aydınlatabilirseniz çok memnun olacağım? Cavit Hayat/BURSA

 

Sayın Okurum,

Bağ-Kur sigortalılığına Mayıs 2015 ayı sonuna kadar devam ederseniz bu sürenin sonunda Bağ-Kur’dan normal emekli olabilirsiniz. Oysa yaşa tabi olmadan 5 bin günle emekliliğinizi sağlayacak olan 08.09.1976 tarihi öncesine dayanan sigortalılığınız bulunuyor. Bu imkândan yararlanmak amacıyla zorunlu Bağ-Kur sigortalısı olmanıza neden olan faaliyetinize son verir ve SSK sigortalısı olarak en az 3,5 yıl (bin 260 gün) de SSK’ya prim öderseniz bu tarihten sonra SSK’dan emekli olabilir. Emekli olduktan sonra tekrar Bağ-Kur sigortalısı olabilir ve Sosyal Güvenlik Destek Primi ödeyerek faaliyetinize kaldığınız yerden devam edebilirsiniz.