Sözcü Gazetesi: SGDP Şimdi Nasıl Uygulanıyor? Yeni SSGSS Yasasından Sonra Nasıl Uygulanacak? – İşveren İşçiyi İşe Alırken Nasıl Bir Yol İzlemeli?
11 Nisan 2008
ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ
SGDP Şimdi Nasıl Uygulanıyor? Yeni SSGSS Yasasından Sonra Nasıl Uygulanacak?
Halihazırda SSK ve Bağ-Kur emeklileri kendi işlerinde çalıştıklarında sosyal güvenlik destek primi kesiliyor. Emekli Sandığı emeklilerinden ise kesilmiyormuş. Kişinin kendi işi değil de başkasına da bağlı olsa uygulama aynı mı olacaktır? 5510 sayılı Yasa bu konuda ne demektedir? Bu konuları izah eder misiniz? Yücel PARALI
Sayın Okurum,
Sorunuzu üç başlık altında cevaplamakta yarar var.
Bağ-Kur’da SGDP’nin bugünkü ve SSGSS’den sonraki uygulaması
SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı emeklileri eğer gerçek ve basit usulde gelir vergisi mükellefi olurlarsa yani esnaflık gibi bağımsız bir iş yapmak isterlerse SGDP ödemek zorundadırlar.
Şu anda Bağ-Kur’dan emekli olup da yine Bağ-Kur’lu olmasını gerektirecek ticari faaliyetlerini sürdüren Bağ-Kur emeklilerinin aylıklarından % 10 oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi Kesintisi (SGDP) yapılıyor.
SSK ve T.C. Emekli Sandığı gibi diğer sosyal güvenlik kanunlarına göre yaşlılık ve malullük aylığı bağlananlardan, Bağ-kur sigortalısı olmalarını gerektirecek ticari faaliyetlere başlayanlara da çalışmaya başladıkları ayı takip eden aybaşından itibaren, Bağ-Kur’luların 12. gelir basamağının %10’u oranında SGDP ödüyorlar.
Emekli aylığı almakta iken kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmaya başlayanlar veya sürdürenler için daha önce öngörülen SGDP miktarı Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmişti. İptalden sonraki tasarı ise bu oranı yine arttırıyor ve emekli aylıklarının % 15’i oranında SGDP ödenmesini öngörüyor.
Kanun son şekliyle kabul edilirse SGDP’ye tabi olanların bu primleri aylıklarından ilk yıl için %12 oranında kesilmek suretiyle tahsil edilecek. Bu oran %15 oranını geçmemek üzere her yıl birer puan artırılacak.
SSK’da SGDP’nin bugünkü ve SSGSS’den sonraki uygulaması
SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı emeklileri hizmet akdine dayalı olarak bir işyerinde sigortalı çalışmaya başlarlar ve aylıklarının kesilmesini talep etmezlerse emekli aylıklarının yanında ücretlerini de alabilirler ama bunun karşılığında SSK’ya prime esas kazanç matrahının %30’u oranında SGDP öderler. Yeni SSGSS Kanunundan sonra ise işyerinin tehlike derecesine göre %1 ila %6,5 oranındaki kısa vadeli sigorta kolları primine %30 oranının eklenmesiyle ortaya çıkan oranın prime esas kazanç matrahına tatbikiyle ortaya çıkacak.
Emekli Sandığı’nda bugünkü ve SSGSS’den sonraki emekli çalıştırma uygulaması
SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı emeklileri Emekli Sandığı iştirakçisi olursa SGDP ödemez. Daha doğrusu SGDP ödeyerek çalışma seçeneği bulunmamaktadır. 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi gereği (Cumhurbaşkanı tarafından veya Bakanlar Kurulunca ataması yapılan bazı istisnai görevler dışında) emekliler emekli aylıklarını kestirmeden memur veya 399 sayılı KHK’ye tabi sözleşmeli personel olarak çalışamazlar. Aylıklarını kestirmeden çalışamadıklarından Emekli Sandığı’nda SGDP uygulaması yoktur.
Yani 5335 sayılı Kanunla getirilen kamuda SGDP ödeyip emekli aylığını alarak çalışma kısıtlaması yeni Kanunla da korunmuş oluyor.
SGDP ödeyerek çalışma yeni 5510 sayılı SSGSS Yasasından önce bir gün dahi sigortalı olanlara emekliliklerinde aylıklarını kestirmeden SGDP ödeyerek çalışma hakkı tanıyor. Oysa yeni Kanundan sonra sigortalı olacaklar emekliliklerinde ancak aylıklarını kestirerek çalışabilecekler.
SGDP’de İstisna
İstisnai olarak Harp malûlleri ile Terörle Mücadele Kanunu, Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre aylıkları hesaplanarak ödenen veya asayiş ve güvenliğin sağlanması ile ilgili kanunlara göre vazife malûllüğü aylığı almakta iken; 5510 sayılı SSGSS Kanununun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla çalışmaya devam edenler ile sonradan bu Kanuna tabi çalışmaya başlayacakların ve 5434 sayılı Yasa gereği vazife malulü aylığı bağlananların aylıkları da kesilmeyecek, bu kişilere SGDP de uygulanmayacak. Normal primlerini ödeyerek çalışabilecekler.
Okur Sorularına Kısa Cevaplar
Hüseyin İBAK/ANKARA – 1984 – 1990 yılları arasında çalıştığınızı belirttiğiniz Suudi Arabistan’daki çalışmalarınızı elçilik veya konsolosluktan belgeleyebilirseniz bu sürelerinizi borçlanarak sigortalılığınıza saydırabilirsiniz.
İbrahim DİRİ – Türkiye-Almanya Sosyal Güvenlik Sözleşmesi uygulanarak, 2 bin 550 gün üzerinden bağlanan kısmi aylığınız tam aylığa çıkarmak için borçlanma yapabilir, 1946 doğumlu olduğunuz ve ilk sigortalılığınız 08.09.1976 öncesine dayandığı için gün sayınızı 3 bin 600’e çıkartarak tam aylık bağlatabilirsiniz.
Füsun HATİPOĞLU – 04.10.2000 öncesindeki vergi kayıtlı fakat Bağ-Kur’ kaydı bulunmayan süreleri yapılandırarak kazanmanız şu anki mevzuata göre mümkün değildir.
İşveren İşçiyi İşe Alırken Nasıl Bir Yol İzlemeli?
İhtiyaç duyulan işçilerin gerek görülen departmana ve işyerinin menfaatlerine uygunluğunun sağlıklı olarak tespiti amacıyla işçinin gerekli tüm yönlerini tanıtacak gerek kişisel kimlik bilgileri ve gerekse bilgileri içerecek şekilde bir “İş Müracaat Formu” hazırlanmalı
Rasyonel olarak adayın tanınmasını sağlayan detaylı sorulara verdiği cevaplarla güçlendirilmiş “İş Müracaat Formu” sonucunda personelin işe alınmasına karar verildiği takdirde;
Başvuru sahibinden vatandaşlık numarası içeren kimlik fotokopisi, ikametgâh belgesi (her yıl yenilenmesinde yarar var), 6 adet fotoğraf, savcılık iyi hal kâğıdı, aile beyannamesi, asgari geçim indirimi beyannamesi, sağlık raporu, sigorta sicil kartı fotokopisi gibi belgeler istenmeli.
Yukarıdaki biçimde belgelerini ibraz eden ilgili şahısların çalışmaya başlayacağı günden bir gün önce (İnşaat işyerleri için aynı gün olabilir) sigortalı işe giriş bildirgesi düzenlenmeli ve ilgili SSK Müdürlüğü’ne verilmeli.
İstenilen yukarıdaki belgeler muhafaza edilmek üzere her işçi için bir özlük dosyası hazırlanmalı.
Ek-1 İşçi bildirim Formu düzenlenerek çalışanın işe başladığı ayı izleyen 15’ine kadar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı-Ankara adresine gönderilmeli. Bakanlığa gönderilecek belgenin ise iadeli taahhütlü olarak gönderilmesi sağlandıktan sonra tedbir olarak alındısı formun bir nüshasıyla birlikte saklanmalı.
Çalışana niteliği ne olursa olsun işyeri çalışma şartlarını gösteren yazılı iş sözleşmesi imzalatılıp tebliğ edilerek dosyasında saklanmalı ve mutlaka en az iki aylık bir deneme süresi öngörülmeli.
Çalışan imza defterine ismi kaydedilmeli ve imza sirküsü alınmalı,
Çağdaş ve kârlılığa dayalı tüm işyerlerinde Performans Değerlendirme Formu düzenlenmeli,
Çalışanlardan asgari yılda bir kez sağlık raporu alınarak yenilenmeli.
İş kazası olmaması yönünde gerekli tüm önlemler alınmalı ve çalışanlara düzenli olarak iş sağlığı ve güvenliği açısından eğitim, seminer ve bilgiler verilmeli.
