Sözcü Gazetesi: Sosyal Güvenlikte Çok Engelli Yeni Fırsat: Bulgaristan Borçlanması (I) – İşverene Kadın ve Genç İşçi İstihdamı İçin Teşvikte Yaş Algılaması (I)

13 Ağustos 2008

ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ

Sosyal Güvenlikte Çok Engelli Yeni Fırsat: Bulgaristan Borçlanması – I –

 

Bilindiği gibi daha önce sosyal güvenlik anlaşması imzalanmamış Bulgaristan’daki sürelerin borçlanılması hakkı bulunmuyordu.

SSGSS Yasasına son şeklini veren 5754 sayılı Kanunun 3201 sayılı Yurtdışı Borçlanması Kanununu değiştiren 79 uncu maddesi ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerden 01.01.1989 – 08.05.2008 tarihleri arasında zorunlu göçe tabi tutulduktan sonra Türk vatandaşlığına geçenlerin geldikleri ülkedeki hizmetlerin borçlanma yoluyla değerlendirilmesi imkânı getirilmişti.

Özellikle Bulgaristan’dan göç ederek oradaki çalışma süreleri ne olursa olsun Türkiye’de çalışma ve sigortalılık yaşamlarına sıfırdan tekrar başlayan soydaşlarımız arasında sevinçle karşılanan bu hakkın içinde barındırdığı engeller bilhassa uygulama başlangıcından itibaren sırıtmaya başladı.

 

Söz konusu borçlanma hakkından yararlanabilmek için bu haktan yararlanmak isteyen kişilerin;

 

• 01.01.1989 tarihinden 08.05.2008 tarihine kadar geldikleri ülke tarafından zorunlu göçe tabi tutulmuş olmaları,


• Zorunlu göçten sonra Türk vatandaşı olup, Türkiye’de ikamet ediyor olmaları,


• 2022 sayılı Kanun dahil olmak üzere sosyal güvenlik kuruluşlarından gelir ve aylık almamaları,


• Geldikleri ülkedeki çalışma sürelerini belgelendirmeleri,


• Borçlanma için yazılı istekte bulunmaları,


• Tebliğ edilen borç miktarını üç ay içinde ödemeleri,

 

şartları aranmakta.

 

Engel 1 : Zorunlu Göç Şartı

Ülkemize gelen soydaşlarımızın iskânı ile ilgili yasalarda yalnızca Bulgaristan’dan gelenler için “zorunlu göçe tabi tutulup” ifadesi kullanıldığından borçlanma hakkından bu ülkeden gelen vatandaşlarımız, yukarıdaki şartları yerine getirmek kaydıyla yararlanabiliyorlar. Buna karşın 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre vatandaşlık hakkına kavuşanlar zorunlu göç kapsamında olmadıklarından Bulgaristan’daki çalışma sürelerini borçlanamıyorlar.

 

SGK birimlerince Paylaşım Sisteminden yapılacak sorgulama sonucunda vukuatlı nüfus kayıt örneğinde ““…..tarih ve …. Sayılı Bakanlar Kurulu kararı ve 2510 (veya 5543) sayılı İskân Kanununa istinaden Türk vatandaşlığına alınmıştır” ibaresi bulunanlar için ayrıca zorunlu göçe tabi tutulduklarını belgelendirme koşulu aranmıyor.

 

Ancak, nüfus kayıtlarında bu şekilde ibare bulunmuyorsa ilgililerden bu ibarenin nüfus kayıtlarına işlenerek temin edilecek olan vukuatlı nüfus kayıt örneği veya “Uyrukluk ve Aile Kütüğünde Kayıt Bildirgesi”nin SGK’ya ibrazı isteniyor.

 

Ayrıca, Bulgaristan’dan temin edilen ve Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca, çevirisi yapılmış hizmet belgesi ile Türkiye’deki nüfus kayıtlarında ad ve soyadı yönünden farklılık bulunması halinde, ilgiliden isim değişikliğini gösteren nüfus müdürlüğünden onaylı bir belgenin de SGK’ya verilmesi talep ediliyor.

 

Başvuru sahiplerinin Türkiye’de ikamet ettiklerini ilgili muhtarlıklardan alınacak İkametgâh Belgesi ile belgelendirmeleri gerekiyor.

 

Aynı zamanda Türk vatandaşlığı ile birlikte Bulgaristan vatandaşlığı devam edenler de söz konusu yasa ile getirilen düzenlemeden yararlanma hakkına sahip bulunuyorlar.

 

Engel 2: Ev hanımları borçlanamayacak

Söz konusu borçlanma kapsamında yalnızca çalışma süreleri gösterildiğinden, bu çalışma süreleri arasında veya sonunda boşta geçen (çalışılmayan) sürelerle ev kadınlığında geçen süreler, borçlanma kapsamı dışında tutuluyor. Oysa sosyal güvenlik anlaşmaları kapsamında birçok ülkede ev hanımı olarak yıllarını geçirmiş bulunan kadınlar yurtdışı borçlanması yapabiliyor.

 

-Devam Edecek-

İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI

İşverene Kadın ve Genç İşçi İstihdamı İçin Teşvikte Yaş Algılaması – I –

5763 sayılı İstihdam Paketi Kanunuyla 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olanlar ile kadınların istihdamını teşvik amacıyla uygulanan prim indiriminin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacağının öngörüldüğünü belirtmiştik.

 

Bu kapsamda; yeni işe alınan kadınlar ile 18-29 yaş arasındaki gençlere ilişkin olarak İşverence ödenecek SSK primlerinin

    1. yıl için yüzde 100’ü,

    2. yıl için yüzde 80’ini,

    3. yıl için yüzde 60’ı,

    4. yıl için yüzde 40’ı,

    5. yıl için yüzde 20’si İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacağı öngörülmekteydi..

 

İşveren payına ait primlerin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanabilmesi için olmazsa olmaz diğer şartları olarak;

                          

• İşçilerin 01.07.2008 – 30.06.2009 tarihleri arasında işe alınmış olması,


• Alınan yeni işçilerle işyerinde ilave istihdam sağlanıyor olması,


• Alınan yeni işçilerin 01.01.2008 – 30.06.2008 tarihleri arasında bir gün bile sigortalı çalışmamış işçilerden olması,


• Aylık prim ve hizmet belgelerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı payına isabet eden tutarı ile İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın süresinde ödenmiş olması,


• Söz konusu işçilerin fiilen çalıştırılan işçiler olması,

Koşullarının da sağlanması gerekiyor.

 

İlave istihdam tabirinden 01.07.2008 ila 30.06.2009 tarihleri arasında işe alınan ve maddede öngörülen diğer şartları haiz sigortalıların, 2007/Temmuz ila 2008/Haziran aylarında SGK’ya bildirilmiş toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında SGK’ya bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunacak olan ortalama sigortalı sayısına, ilave olarak işe alınmış olmaları işçilerin sayısını anlamak gerekiyor.

 

İşte bu koşullar sağlandığında ilave istihdam amacıyla çalıştırılmaya başlanan işçilerin yaşı yüzde yüz belirleyici rol oynuyor.

 

Yaş koşulunun sağlanmasında esas 01.07.2008 – 30.06.2009 tarihleri arasında işe başlandığı tarihte 18 yaşından büyük – 29 yaşından küçük olmak yeterli. İşe başladıktan sonra 29 yaşını aşmış olmak 5 yıl sürecek bu teşvikten kalan sürelerinde yararlanmaya engel oluşturmayacak.

Bu konu yarın da devam edecek.