Sözcü Gazetesi: SSGSS ile Basın Çalışanları 3 Bin 600 Günden Az Sürelerden Yaşta Yararlanacak – İşveren İş Sözleşmesi Sona Eren İşçiyle İlgili Olarak Neler Yapmalı?

14 Nisan 2008

ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ

 

SSGSS ile Basın Çalışanları 3 Bin 600 Günden Az Sürelerden Yaşta Yararlanacak

01.07.1968 doğumluyum. İlk sigortaya giriş tarihim 01.02.1986’dır. Toplamda 6 bin 634 gün olan prim ödeme günlerimin 3 bin 570 günü 1/A’dan ödenmiş görünüyor. Geriye kalan 2 bin 764 günü 2/A’dan (Basın Sigortası) ve diğer 300 günlük primim ise 3/A’dan (Basın Sigortası) ödenmiştir ve hâlâ da ödeme sürmektedir. Sigorta primlerim dolmuş mudur acaba? Sigorta prim ödemesi yapmasam yani işten ayrılsam ne zaman emekli olurum ve ne zaman emekli aylığı almaya hak kazanırım? Emeklilik günüm gelene kadar prim ödemeye devam edilse emekli aylığımda bir artış olur mu? İsmail ÖZCAN

 

Sayın Okurum,

Basın sektörü kapsamındaki çalışmalarınızdan ilave sigortalılık süresi olarak yararlanmanız için 2764+300=3064 olan gün sayısını 3 bin 600 güne çıkartmanız şart. Aksi halde size ek bir fayda sağlaması söz konusu olmaz. Bu nedenle öncelikle basındaki çalışmalarınızın 534 gün daha artması lazım. Şu an 01.02.1986 işe giriş tarihiniz itibariyle 49 yaşa ve 5 bin 300 güne tabisiniz. 23.05.2002 tarihi itibariyle basın çalışma gününüz 30 bin 600 günü bulmadığı için ilave sigortalılık süresi kazanamıyorsunuz. Ancak bundan sonra basın çalışma gün sayınızı 3 bin 600 güne ulaştırırsanız tabi olduğunuz 47 yaş 2 yıl 6 ay eksiğiyle (10 yılın ¼’ü) 44 yaş 6 ay olacaktır. Bu söylediklerim şu anki mevzuata göredir.

SSGSS Kanunu yürürlüğe girdiği tarihten itibaren gazetecilere artık ilave sigortalılık süresi hakkı tanınmadığından 3 bin 600 günden az günü olanların bu sürelerden yararlanmalarına tanınan imkân nedeniyle mevcut günlerinizin ¼’ü kadar süreyi tabi olduğunuz yaştan indirebileceksiniz. Bu durumda şu anki 3 bin 64 gün için tabi olduğunuz 47 yaştan 2 yıl 1 ay 16 gün indirme hakkını kazanacaksınız. Buna göre yeni SSGSS Yasası yürürlüğe girdiğinde şu anki gün sayınız itibariyle emekli olabileceğiniz tarih 44 yıl 10 ay 14 günü yaşça karşıladığınız tarih olan 15.05.2013 tarihi olacaktır. Aslında gün ihtiyacınız bulunmasa da SSGSS Yasası yürürlüğe girinceye kadar basın çalışmalarınızı sürdürmenizde her 4 gün için tabi olacağınız yaşı 1 gün geriye yürütmesi bağlamında fayda görüyorum. Prim ödemeye devam ederseniz her 240 gün için emekli aylığınız %1 artar.

 

Emekli İkramiyesi Almak İçin Emekli Sandığı’ndan Emekli Olmak Gerekiyor

İdareten veya cezaen vazifelerine son verilenlere de ikramiye ödeneceğini açıkça öngörüyor. Fakat sizin Emekli Sandığı’ndan emekli ikramiyesi almanın önünde önemli bir engel var. O da şu an var olan hizmetleriniz sonucu Emekli Sandığı’ndan değil de SSK’dan emekli olacak oluşunuzdur. Çünkü son yedi yıldaki en çok prim sayınız SSK’ya ödenmiş durumda. Bu şekilde olup da SSK’dan emekli olanlar için bu engelin aşılma ihtimali var mıdır? SSK’dan emekli olan idareten veya cezaen vazifelerine son verilen memurlardan ikramiye alan olmuş mudur? Ender UYGUN

 

Sayın Okurum,

Maalesef Emekli Sandığı’ndan emekli ikramiyesi almak için Emekli Sandığı’ndan emekli olmak şart. Aksi olası değil. Şayet emekli olmadıysanız ve 233 sayılı KHK kapsamındaki kuruluşlarda yani KİT’lerde çalışırken sözleşmeli personel olarak görev yaptıysanız özel sektörde çalışırken 5434 sayılı Kanunun geçici 191 ve 192 nci maddeleri kapsamında SSK’ya değil de bunun yerine Emekli Sandığı’na kesenek ödeyerek bu sorunu aşabilirsiniz. Bu şekilde 3,5 yıl çalıştıktan sonra Emekli Sandığı’ndan emekli olur ve emekli ikramiyesini de alabilirsiniz.

 

Okur Sorularına Kısa Cevaplar

Derya BAŞKAN – 04.01.1955 doğumlu, ilk sigortalılık tarihi 02.01.1987 olan ve 3 bin 600 gün primi olan anneniz 54 yaşını dolduracağı 04.01.2009 tarihinde SSK’dan yaştan kısmi emekli olabilir.

İbrahim ÖZTÜRK – 17.01.1957 doğumlu, 01.11.1989 sigortalılık başlangıçlı Bulgaristan göçmeni bir yurttaşımız olarak 5 bin gün priminiz üzerine iki yıllık askerlik borçlanmanızı eklediğimizde 01.11.2014 tarihinde SSK’dan normal emekli olabilirsiniz. 5510 sayılı Reform Kanunu yürürlüğe girerse Bulgaristan’daki çalışma sürelerinizden dört yılını borçlanırsanız hemen emekli olabilirsiniz.   

 

 

İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI

 

İşveren İş Sözleşmesi Sona Eren İşçiyle İlgili Olarak Neler Yapmalı?

 

İşçi-İşveren arasında yapılması gerekenler

İşçinin iş akdi hangi nedenle sona ermişse bunu belgeleyecek tüm dokümanın düzenlenmiş olması gerekiyor. Yani işçi istifa etmişse istifası, emeklilik nedeniyle ayrılıyorsa buna ilişkin ayrılma dilekçesi; iş akdi işverence feshedilmişse bunun nedenlerine ilişkin düzenlenmiş zabıt, savunma, fesih tebligatı gibi belgelerin de bulunması gerekiyor. Bu belgelerden işçiye tebliğ edilenlerine ilişkin tebellüğ ibarelerinin de bulunması gerekiyor. İşçi tebliğden kaçınmışsa bu durumu saptamak amacıyla düzenlenmiş üç kişilik tutanak bulunması gerekiyor.

 

İş sözleşmesi sona ermiş işçiye tüm yasal hakları ödenmeli ve buna ilişkin yazılı ibraname düzenlenmeli. Tazminatları ödenmiş işçi için kendisince de imzalanmış tazminat bordroları düzenlenmeli. İhbar tazminatı ödeniyorsa bu ödemenin ücret niteliğinde kabul edilerek gelir vergisine tabi tutulması gerektiği unutulmamalıdır.

 

İşçi tarafından kendi el yazısı ve tek bir kalemle her türlü hakları ve ücretinin hem miktarca hem de nevilerinin ayrı ayrı gösterilmesi ve imzalanması gereken bir belge olan ibranamenin, işçinin istihkaklarını tam olarak almış olduğunun ispatında büyük önemi bulunmaktadır. İbranameye işçinin hiçbir alacağının kalmadığı şeklinde bir ibareden ziyade alınan istihkak ve ücretler ismen ve miktarca tek tek belirtilmiş olmalı, bilgileri açık seçik ve anlaşılır olmalı,  her iki tarafça da mutlaka imzalanmalı.

 

Ödeme yapılırken işçinin son aya ilişkin ücretinin ödenip-ödenmediği, kullanmadığı yıllık ücretli izninin olup-olmadığı, fazla çalışma, ek genel tatil ve ulusal bayram günü ücret alacağının bulunup-bulunmadığı kontrol edilmeli ve bu hususlar ibranamede ayrı ayrı belirtilmeli.

 

İbranamenin imzalanmış boş bir kâğıdın sonradan doldurulması yoluyla düzenlenmiş olması veya ibranamenin bazı yerleri boş matbu form olmasının ibranamenin geçerliliğinde kuşku doğurduğu, düzenlenecek ibranamenin işçinin iş akdinin feshinden önceki bir tarihte yapılmış olmaması gerektiği göz ardı edilmemelidir.

 

Çalışma Bakanlığına ilişkin yükümlülük

İş sözleşmesi sona eren işçi ile ilgili olarak işten ayrılış tarihini izleyen ayın 15’ine kadar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na Ek-2 işçi bildirim formu gönderilmeli. Bilindiği gibi söz konusu listelerin işyerindeki işçi sayısına bakılmaksızın işe giren ve işten çıkan sendikalı olsun veya olmasın her işçi için düzenlenmesi, aynı listede aynı ay içinde işten çıkmaya veya işe girmeye konu tüm işçilerin listelenerek posta ile veya elden vermek suretiyle iletilmesi gerekiyor.

 

SSK ile ilgili yükümlülük

İşten ayrılan işçi için SSK Aylık Prim ve Hizmet Belgesinde yer alan “İşten Çıkış Nedeni” bölümüne gerekli kod numarası girilerek SSK da haberdar edilmeli. Buradaki kod numarasının Ek-2 işçi çıkış bildiriminde yer alan kod numarasıyla farklı olduğu göz ardı edilmemeli.

 

İş-Kur ile ilgili yükümlülük

İşçinin işten ayrılış nedeni 4857 sayılı İş Kanununun 17. maddesine göre yasal ihbar ve kıdem tazminatları ödenmesi yoluyla, 4857 sayılı Kanun’un 24. maddesine göre işçinin haklı sebebinden veya muvazzaf askerlik nedeniyle gerçekleşmişse, çıkış tarihinden itibaren 15 gün içinde Türkiye İş Kurumu ilgili müdürlüğü’ne İAB Formu gönderilmeli.

 

İşverenler, hizmet akdi sona ermiş olan sigortalılar hakkında üç nüsha işten ayrılma bildirgesini tam ve eksiksiz olarak düzenleyip, 15 gün içinde, bir nüshasını Türkiye İş Kurumu’nun ilgili ünitesine, bir nüshasını sigortalı işsize vermeli ve bir nüshasını da işyerinde saklamalılar.

 

Arşivlemede yarar var

İşten ayrılan işçilerin bilgilerini içeren özlük dosyaları ayrı bir yerde muhafaza edilmeli, işten ayrıldığı için yürürlükten kaldırılmış performans değerlendirme formları da burada korunmalı.  

Ay içinde girişi ve çıkışı yapılan işçilerin sayısı aylık SSK Prim Bildirgesinde gösterilmeli. İşçi çıkartılması toplu halde yapılmışsa bu işlem 4857 sayılı İş Kanununun 29 uncu maddesine uygun yapılmış olmalı.