Sözcü Gazetesi: SSGSS’den Önce de Sonra da Evlenseniz 24 Aylık Çeyiz Yardımı Alırsınız – Haklı Neden Olmaksızın Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan Tazminat Alamaz – Bağ-Kur’da Kısmi Emeklilik

15 Nisan 2008

ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ

 

SSGSS’den Önce de Sonra da Evlenseniz 24 Aylık Çeyiz Yardımı Alırsınız

Ben SSK’dan yetim maaşı alan kız çocuğuyum. 01.06.2008’de yeni Kanun yürürlüğe girecek diyorlar. Yeni Kanundan sonra evlenmem halinde ne kadar toplu aylık (Evlenme ödeneği)  alabileceğim? Şaduman UYAN/SAMSUN

 

Sayın Okurum,

Sigortalının ölümünden dolayı aylık ve gelir almakta olan hak sahibi kız çocuklarına evlenmeleri halinde bir defaya mahsus olmak üzere aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı evlenme yardımı olarak verilebileceğinden, başvurmanız halinde SGK’dan 24 aylık toplu ödeme almanız mümkün. Uzun görüşme ve tartışmalardan sonra 5510 sayılı SSGSS Yasasına göre de evlenmeleri nedeniyle bağlanan yetim aylıkları kesilmesi gereken kız çocuklarına, evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin yine iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödeneceğinde mutabık kalındı. Yani yeni Yasa yürürlüğe girmeden de evlenseniz, yürürlüğe girdikten sonra da evlenseniz 24 ay olarak çeyiz yardımı alacaksınız.

 

Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan Tazminat Alamaz

1- Annem 05.01.1957 doğumlu, 01.05.1986 SSK girişli ve şu anda internetten 4 bin 610 günü olduğu görülüyor. Fakat 1990 ve 1996 yılları arasında annemin SSK numarasına başkalarının SSK günleri (510 gün) yatırılmış. Annem halen mevsimlik olarak bir işletmede altı ay SSK’lı olarak çalışıyor. Yani yılda 180 gün SSK primi ödeniyor. Bu şartlarda annem yaş haddinden ve normal şartlarda ne zaman emekli olabilir?

2- Bir kiremit fabrikasında iki vardiya olarak çalışıyoruz. Mevsim şartları nedeniyle kışın tek vardiya çalışıyoruz. Tek vardiya çalıştığımız zaman işveren bizi elektrik gece ucuz olduğu için gece çalıştırmak istiyor. Bu İş Kanununa göre doğru bir tutum mu?

Bu tutum karşısında toplu olarak işe gündüz gittik. İşveren de bizi bir ay çalıştırdı ve fabrikayı geçici olarak kapattı. Bize de sözleşmeli çıkış yapıp (Mevsimde yani yazın tekrar çalışmak şartıyla) bizi işsizlik parasına yönlendirdi fakat tazminatlarımızı ödemedi. Biz kendimiz işi bıraktığımız zaman tazminat alabiliyor muyuz? İsmi Mahfuz

 

Sayın Okurum,

Annenizin sicil numarasına yatırılmış başka isimlere ait primleri yok varsayarak hesaplama yapın. Bu konuda annenize düşen bir yükümlülük bulunmuyor. Anneniz 5 bin 75 günü tamamladığında emeklilik dilekçesini verebilir. Bu bağlamda yılın kalan altı ayını da isteğe bağlı ödeyerek geçirirse emeklilik aylığına da o ölçüde erken kavuşur. İsteğe bağlı ödemeleri yeni Kanunla Bağ-Kur’lu sayılacağından isteğe bağlı ödemelerinin bin 259 günü aşmaması lazım.

İş Kanununa göre çalışma yaşamında “gece” en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir. İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez. Gece çalıştırılacak işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına uygun olduğu, işe başlamadan önce alınacak sağlık raporu ile belgelenir. Gece çalıştırılan işçiler en geç iki yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilirler. İşçilerinin sağlık kontrollerinin masrafları işveren tarafından karşılanır. İşvereninizin öncelikle bu yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekiyor.

İşvereninizin işyerinde vardiyalı çalışmayı düzenlemeye ve İş Kanununa aykırı olmamak kaydıyla iş saatlerini ayarlamaya yetkisi bulunmaktadır. İşten ayrılma biçiminizin nasıl olduğunu bilemediğimden net bir şey söylemem mümkün değil. Haklı nedenle derhal fesih şartları dışında kendiniz işi bırakırsanız tazminat alamazsınız.

 

Okur Sorularına Kısa Cevaplar

Ayhan YAVUZ – 04.01.1980 ilk işe giriş tarihiyle, 5 bin 500 güne sahip olmanız sonucu SSK’dan 45 yaşınızı doldurduğunuzda emekli olabilirsiniz.

Selçuk YALÇIN – 06.07.1956 doğumlu 03.09.1990 SSK girişli olup bugüne kadar 5 bin 500 günlük primi tamamlanmış ve 20 aylık askerlik süresini de borçlanmış babanız 25 yıllık sigortalılık süresini tamamlayacağı 03.01.2014 tarihinde normal emekli olabilir. Size gelince stajyerlikte aldığınız SSK sicil numarası geçerli olmasına karşın bu dönemde uzun vadeli sigorta kollarından prim ödenmediğinden emeklilik hesabında geçerli olmuyor. Bu nedenle ilk normal sigortalılığınız emeklilik hesabınızı belirleyecek ana unsur olacak.

 

İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI

 

Bağ-Kur’da Kısmi Emeklilik

23.07.1954 doğumluyum. 09.06.1980 başlangıcıyla 802 günlük primim var. 15.09.1983 – 07.08.2000 tarihleri arasında 16 yıl 10 ay 22 günlük Bağ-Kur sigortalığım var. Toplamda 19 yıl 1 ay 4 gün oluyor. 1974-75 yıllarında yerine getirdiğim 610 günlük askerliğimi borçlanmadım. Ne zaman emekli olabilirim? Askerliğimi borçlanmam yarar sağlar mı? Borçlanma bedeli toptan mı taksitle mi ödenir? Bağ-Kur kısmi emekliliği nedir? Azim YALÇIN

 

Sayın Okurum,

Vermiş olduğunuz bilgilere göre 57 yaşınızı dolduracağınız 23.07.2011 tarihinde emekli olacaksınız. Oysa 07.08.2000 tarihinden sonra da askerliğinizi borçlanıp 4 yıl 2 ay 16 gün daha prim ödemeye devam etseydiniz 2004 yılı Kasım ayında emekli olacak ve o tarihten bu güne 3,5 yıldır aylık alıyor olacaktınız. Durumunuz sosyal güvenlik konusundaki bilgi eksikliğinin ne düzeyde bulunduğuna çarpıcı bir örnek oluşturuyor. Eminim ki o tarihte size birisi bu yönde yol göstermiş olsaydı bu fırsatı kaçırmaz ve o tarihten sonra hiç olmazsa isteğe bağlı Bağ-Kur sigortalısı olurdunuz.

Bağ-Kur’da kısmi emeklilik sigortalılığa geç başlamış oldukları için 15 yılla emeklilik hakkı tanınmış kişilerin emekliliğidir. 01.10.1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 sayılı Kanunla kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını dolduran ve en az 15 tam yıl sigorta primi ödeyen sigortalılara da kısmi yaşlılık aylığı bağlanacağı öngörülmüştü.

Ancak, 4447 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yürürlükte bulunan hükümlere göre bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşı (01.10.1999) itibariyle aylık bağlanmasına hak kazanmalarına iki tam yıl veya daha az kalan sigortalıların tam veya kısmi yaşlılık aylığı talep hakları saklı tutulmuştu, o tarihteki bunların dışındaki Bağ-Kur sigortalıları da 15 yıl prim ödeme süresi ve kadın ise 50 erkek ise 55 yaşını doldurmalarına kalan süre bakımından kademelere ayrılmıştı.

Siz de 01.10.1999 tarihinde 15 yılı fazlasıyla dolduruş olsanız da 55 yaşı doldurmanıza kalan süre 8-10 yıl arası olduğundan 57 yaşında kısmi emekli olabilirsiniz.

Askerlik borçlanması primleri sigortalının talep tarihinde bulunduğu basamağın prim tutarları üzerinden hesaplanır ve tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde ödenir. Ancak şu aşamadan sonra askerlik borçlanmanızın size bir yararı olmaz.