Sözcü Gazetesi: Yeni Sosyal Güvenlik Yasası Ne Getiriyor? -5- (Bağ-Kur’luların hissesine düşenler) –
2 Nisan 2008
ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ
YENİ SOSYAL GÜVENLİK YASASI NE GETİRİYOR? – 5 –
Yeni Yasadan Bağ-Kur’luların Hissesine Düşenler
Bağ-Kur Prim Sisteminde Basamaklar Kalkıyor, SSK’lılar gibi Asgarî Ücrete Göre Kazanç Sistemi Geliyor
Buna göre yeni sistemde Bağ-Kur sigortalıları (4/b sigortalıları) basamak sistemine göre değil, asgarî ücretle asgarî ücretin 6,5 katı tutarı arasında kendilerinin beyan edecekleri kazançları üzerinden %33,5 oranında prim ödeyecekler. Bağ-Kur sigortalıları artık oransal olarak %40 yerine %33,5 oranında prim ödeseler bile asgarî ücretli tabanlı yeni en düşük kazanç miktarı basamak sistemindeki tabanların geneline göre daha yüksek rakama ulaştığı için göreceli olarak daha yüksek prim ödeyecekler.
Bağ-Kur’lular SSGSS Yasası ile daha fazla SGDP ödeyecekler
Şu anda Bağ-Kur’dan emekli olup da yine Bağ-Kur’lu olmasını gerektirecek ticari faaliyetlerini sürdüren Bağ-Kur emeklilerinin aylıklarından % 10 oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi Kesintisi (SGDP) yapılıyor.
SSK ve T.C. Emekli Sandığı gibi diğer sosyal güvenlik kanunlarına göre yaşlılık ve malûllük aylığı bağlananlardan, Bağ-kur sigortalısı olmalarını gerektirecek ticari faaliyetlere başlayanlara da çalışmaya başladıkları ayı takip eden aybaşından itibaren, Bağ-Kur’luların onikinci gelir basamağının %10’u oranında SGDP ödüyorlar.
Emekli aylığı almakta iken kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmaya başlayanlar veya sürdürenler için daha önce öngörülen sosyal güvenlik destek primi miktarı Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmişti. İptalden sonraki tasarı ise bu oranı yine arttırıyor ve emekli aylıklarının % 15’i oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi ödenmesini öngörüyor.
Tasarı son şekliyle kabul edilirse Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi olanların bu primleri aylıklarından %15 oranında kesilmek suretiyle tahsil edilecek.
SGDP ödenmiş veya bildirilmiş sürelerin şimdi olduğu gibi Yeni Kanundan sonra da emeklilik yönünden hiçbir faydası olmayacak.
SSGSS Yasası borçlanma hakkı bekleyen Bağ-Kur sigortalılarını hayal kırıklığına uğratacak
5510 sayılı Kanunun iptalden önceki halinde 04.10.2000 tarihinden önceki yıllarda vergi kayıtlı olup da Bağ-kur kaydının yapılmadığı dönemleri borçlanma hakkını öngören geçici 8 inci madde yeniden düzenlenmesinden sonra artık bu imkânı sağlamıyor. İptalden sonra düzenlenen yeni taslakta SSK ve Bağ-kur sigortalıları için emzirme yardımı, cenaze yardımı, ölüm aylığı konularında daraltılan birçok hak gibi bu imkân da tırpanlamış durumda bulunuyor. Bu nedenle 5510 sayılı Kanun yeni haliyle çıkarsa, geriye dönük vergi kayıtlı süreleri borçlanma hakkı 04.10.2000 tarihini geçemeyecek. Yani sigortalılar sadece 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihi ile 04.10.2000 tarihleri arasındaki “Vergi kayıtlı-Bağ-Kur kayıtsız” dönemlerini altı ay içinde ödemek kaydıyla borçlanabilecekler.
Oysa 5510 sayılı Kanunun iptalden önceki halinde Bağ-Kur kapsamında sigortalılık niteliği taşıdığı halde, 5510 sayılı Kanundan önce kayıt ve tescilini yaptırmamış olanların 04.10.2000 tarihi sınırlaması bulunmaksızın sigortalılık niteliklerinin devamı boyunca sigortalılık hak ve yükümlülüklerini elde etmeleri amacıyla iki yıllık bir süre tanınmaktaydı. Bu nedenle Kanun son şekliyle yürürlüğe girerse, dört gözle beklenilen 04.10.2000 tarihi öncesi vergi kayıtlı sürelerinizi borçlanılamayacak.
Köy muhtarları ile çiftçilerin primi 15 günden başlayacak
Köy muhtarları ile tarımsal faaliyette bulunanlar yeni yasanın yürürlüğe girdiği yılda günlük kazancın 15 katı tutarında izleyen yıllarda da her yıl birer puan artırılarak 15 yıl sonra ayda 30 gün hizmet kazanmalarının yolu açılıyor.
Bağ-Kur Sigortalılarına da Analık Hali Uygulanacak
Sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin yanında “Kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşinin” gebeliği de başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve özürlülük halleri analık hali kabul edilecek. Elbette yeni çocuğu olan emekli sayısı göz önüne alındığında bu yeni hakkın aslında çok da anlam ifade etmediği anlaşılıyor.
Bağ-Kur’lulara Ek Haklar
Bağ-Kur sigortalılarına da İş Kazası hükümleri daha geniş uygulanacak, geçici işgöremezlik ödeneği ve sürekli işgöremezlik geliri SSK’lılar gibi Bağ-Kur sigortalılarına da bağlanabilecek.
1479 ve 2926 Sayılı Kanunlar gereğince Bağ-Kur’lu olanlara çok dar bir uygulama ile sadece işyeri merkezlerinde kaza geçirmeleri ve kaza sonrasında en az yüzde 67 oranında uzuv kayıpları olursa işkazası hükümleri uygulanmakta iken yeni kanunla birlikte işkazası hükümleri geniş çerçevede uygulanmaya başlanacak. Yeni kanun sonrasında sadece iş kazası halleri genişletilmemekte bir de işkazası sonrasında verilen yardımlar da artırılmaktadır. Tedavi sonrasında yüzde 10 rakamında yüksek bir rapor oranıyla sakat kalırlarsa ayrıca bir ömür boyu kendilerine gelir de bağlanacak.
Tarım Bağ-Kur’luluğunda Tescil Yöntemi Düzenleniyor
Bugünün Bağ-Kur sigortalıları gibi 4/b sigortalılığı kapsamında sigortalı sayılanlardan 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar için, yaptıkları tarımsal faaliyetlerinden doğacak sigorta hak ve yükümlülükleri, kanunla kurulu ilgili meslek kuruluşlarınca bir yıl içinde bildirilmesi halinde tescil edildiği tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise bildirim tarihinden geçerli olarak başlayacak.
İsteğe Bağlı SSK’lılık Kalkıyor, İsteğe Bağlı SSK’lılar Bağ-Kur’lu Sayılacak
Bugün isteğe bağlı SSK sigortalısı için en az bin 80 gün SSK primi ödemiş bulunmak şart. Buna karşın isteğe bağlı Bağ-Kur sigortalısı olmak için böyle bir şart bulunmuyor. 5510 Sayılı Kanundan sonra bin 80 gün prim ödeme aranmayacağı gibi bugünün SSK ve Bağ-Kur sigortalıları için isteğe bağlı sigortalılık zorunlu olarak isteğe bağlı Bağ-Kur sigortalılığı biçiminde yürüyecek. Bu olgu son yedi yıldaki prim ödeme gün sayılarında SSK ağırlığını sağlamak amacıyla isteğe bağlı olarak SSK sigortalısı olanlar için dezavantaj olacak.
İsteğe bağlı sigorta primi, prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı tarafından belirlenen günlük kazanç ve prim ödeme gün sayısı üzerinden bulunacak kazancın % 32’si oluyor. Bunun % 20’si malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, % 12’si genel sağlık sigortası primi olacak.
İsteğe bağlı sigortalı olanlar, bakmakla yükümlü olunan kişi olsalar dahi, bizzat kendileri genel sağlık sigortalısı sayılacaklar ve genel sağlık sigortası primini de ödemekle yükümlü tutulacaklar.
İsteğe bağlı sigortalılık, Kanunun iptal edilen metnindeki gibi müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği günden değil, 506 sayılı Kanunla bugün uygulandığı gibi müracaat tarihini takip eden aybaşından itibaren başlayacak.
İsteğe bağlı sigortalılıkta karmaşa
Yeni Kanun kısmi çalışanların ay içindeki borçta geçen günleri için isteğe bağlı prim ödeyebileceklerini öngörüyor. Oysa kısmi süreli çalışanlar 4/a sigortalısı (Yani bugünün SSK sigortalısı), isteğe bağlı sigortalılar da 4/b sigortalısı (Yani bugünün 4/b sigortalısı) , bu durumda son yedi yıl hesabını sigortalılar çok iyi yapmak durumunda.
YARIN: Borçlanma Hakkı Genişliyor, Borçlanma Bedeli Artıyor – Topluluk Sigortası Kalkıyor – Engelli Memurlara Emeklilik Kolaylığı
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Bağ-Kur’dan 2021 Yılında, SSK’dan 2017 Yılında Emekli Olabilirsiniz
08.08.1963 doğumluyum. 05.01.1994 tarihinde ilk defa sigortalılığa giriş yaptım. O dönemden 175 gün sigortalıyım. 1998’de isteğe bağlı sigortaya geçiş yaptım. 30.06.1999 tarihine kadar toplam olarak 625 gün sigortalı günüm bulunmaktadır. 01.07.1999’dan beri Tarım Bağ-Kur sigortalısıyım ve halen de devam ediyorum. Askerliğimi saydırmam Bağ-Kur sigortalılığım için avantajı olur mu? Ne zaman emekli olurum? SSK’ya geçersem ne zaman emekli olurum? Hayri ÇOBAN
Sayın Okurum,
Vermiş olduğunuz bilgilere göre Bağ-Kur’dan normal emeklilik için askerliği borçlansanız da borçlanmasanız da 58 yaşınızı dolduracağınız 08.08.2021 tarihinde 15 yıllık Bağ-Kur sigortalılığıyla (5 bin 400 günle) emekli olabilirsiniz.
Bağ-Kur sigortalılığınızı kapatır ve en az 3,5 yıl (bin 260 gün) SSK’ya çalışarak prim öder ve bu arada askerliğinizi de borçlanırsanız 25 sigortalılık yılını dolduracağınız 05.07.2017 tarihinde emekli olabilirsiniz. Askerliğinizi borçlanmazsanız SSK’dan emekliliğiniz 05.01.2019 tarihinde gerçekleşebilir.
Emeklilik İçin Yapmanız Gereken İki Şey Var
12.11.1961 doğumluyum. 06.03.1985 tarihinde işverenliğim dolayısıyla başladığım Bağ-Kur sigortalılığında 4 yıl 2 ay 8 gün ödenmiş primim bulunmaktadır. Askerliğimi 1983-1985 yılları arasında 20 ay olarak yaptım. Daha sonra SSK sigortalısı olarak 1997 yılına kadar 2 bin 683 gün SSK primi ödedim.
Ben bu bilgiler ışığında nasıl emekli olabilirim? Kalan süreyi isteğe bağlı ödeyebilir miyim? Sadi ERGEZER
Sayın Okurum,
Vermiş olduğunuz bilgilere göre ilk yapmanız gereken 20 aylık askerlik sürenizi borçlanarak ilk sigortalılık başlangıcınızı 06.07.1983 tarihine çekmektir ki böylelikle 47 yaşa tabi olarak ve kendiniz için yaş engelini bertaraf etmiş olacaksınız.
İkinci yapmanız gereken mümkün olan en kısa zamanda isteğe bağlı veya normal çalışan olarak öncelikle SSK’dan veya Bağ-Kur’dan tam 1 yıl prim (360 gün) ödemektir. Bu sürenin sonunda SSK’ya başvurarak emekli olabilirsiniz. 360 günü Bağ-Kur’lu olarak ödemeniz SSK’dan emekliliğinize engel oluşturmaz.
Çünkü 25 yılı 06.07.2008 tarihinde, 47 yaşı 12.11.2008 tarihinde tamamlayacak ve 1508+2683+600+360=5151 günle de gerekli prim süresini tamamlamış olacaksınız.
