Sözcü Gazetesi: Yeni Sosyal Güvenlik Yasası Ne Getiriyor? – 6 – (Borçlanma Hakkı Değişiyor – Topluluk Sigortası Kalkıyor – Engelli Memurların emekliliği)
3 Nisan 2008
ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ
YENİ SOSYAL GÜVENLİK YASASI NE GETİRİYOR? – 6 –
Borçlanma Hakkı Genişliyor, Borçlanma Bedeli Artıyor
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile getirilen yeni düzenlemelerden biri de bugüne kadar kimi sigortalılar için borçlanma imkânı olmayan sürelerin borçlanılması uygulaması olacak. Sigortalıların kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere kendilerince belirlenecek günlük kazanç üzerinden hesaplanacak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren otuz gün içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılarak, borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılacak. Borçlanmaya ilişkin Kurumca tahakkuk ettirilen borcun tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılan ödemelerde, ödeme yapılan gün sayısı prim ödeme gün sayısına ve prime esas kazanca dâhil edilecek. Otuz günden sonra ise borçlanma işlemi iptal edilip yeniden başvuru şartı aranacak. Primi ödenmeyen borçlanma süreleri ise hizmetten sayılmayacak.
Bugünün SSK sigortalılarına tasarının bu şekliyle kanunlaşmasından sonra,
· Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen sürelerini,
· Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,
· Grev ve lokavtta geçen süreleri
· Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen sürelerini
· Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj sürelerini,
borçlanabilme imkânları getirilmiş olacak.
Bugünün Bağ-kur’lularına da bundan böyle sonunda beraat etmiş olmak şartıyla tutukluluk ve gözaltı sürelerini borçlanabilme imkânı sağlanmış oluyor.
Mevcut uygulamada Emekli Sandığı iştirakçilerine öngörülen
§ Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
§ Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
borçlanma hakkı SSK’lı ve Bağ-kur’lulara da birleştirme yoluyla getirilmiş oluyor.
Bugünün Emekli Sandığı iştirakçileri de borçlanma hakkındaki bu genişlemeden istifade ediyor ve yeni Kanundan sonra;
Avukatlık staj süreleri,
Sağlık personelinin serbest meslekte geçen süreleri (yurtdışı ve yurtiçi hizmetler)
Seçim kanunları nedeniyle istifa edenlerin bu istifa nedeniyle açıkta geçirdikleri sürelerini,
Tıpta uzmanlık süreleriyle doktora öğreniminde geçen sürelerini,
Hekimler için fahrî asistanlıkta geçen sürelerini,
Yevmiyeli, geçici kadrolu, sözleşmeli, saat ücretli hizmetlerini
Personel mevzuatına göre aylıksız izin sürelerini,
borçlanma hakkından sonra,
• Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,
• Seçim için istifa edenlerin boşta geçen süreleri,
• Grevde geçen sürelerini,
borçlanabilme hakkına da kavuşuyor, “fahri imamlıkta geçen süreleri” ve Ticaret ve Sanayi Odaları ile Ticaret ve Zahire Borsalarının tayinleri Ticaret Bakanlığınca yapılan aylık ücretli sürekli kadrolarındaki memurluklarında geçen süreleri borçlanma hakkını ise yitiriyor.
Bunlardan başka kamu görevlileri yönünden(memurlar);
Polis Akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda, Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrencilerin bu okullarda geçen normal eğitim süreleri ile üniversitelerin çeşitli fakülte ve yüksekokullarında okuduktan sonra muvazzaf astsubay nasbedilenlerin bu okullardaki başarılı geçen eğitim sürelerinin de borçlanması imkânı tanınacak.
Bağ-Kur ve SSK’lıların askerlik borçlanma bedeli artıyor
Daha önce talep tarihinde bulunduğu basamağın prim tutarları üzerinden hesaplanan Bağ-Kur’luların askerlik borçlanmalarıyla en az %20 oranındaki SSK’lıların askerlik borçlanma bedelleri %32 oranına yükseltiliyor. Yeni durumda Bağ-Kur ve SSK’lılar askerlik borçlanmak istediklerinde bugüne oranla daha çok bedel ödeyecekler. Örneğin bir SSK sigortalısı yasadan önce aylık 121,68 YTL ödeyecekken yeni yasadan sonra 194,69 YTL ödeyecek.
SSGSS Topluluk Sigortasını kaldırıyor
Yurtdışında ülkemizle sosyal güvenlik anlaşması imzalanmamış ülkelerde işçi çalıştıran işverenler işçilerinin sosyal güvenliklerini “Topluluk Sigortası” ile yahut Türkiye İş Kurumu huzurunda imzalanan bireysel iş sözleşmesi, işçinin de kabul ve isteği halinde “İsteğe Bağlı Sigortalılık” yöntemiyle sağlıyorlar. Aynı işte çalışan işçilerin bir kısmı isteğe bağlı sigortalı bir kısmı da “topluluk sigortalısı” da olabiliyorlar. Topluluk sigortası primi olarak prime esas kazancın alt ve üst sınırları arasında olmak şartıyla %11 işçiden, %14 işverenden olmak üzere %25 prim kesiliyor.
Salt uzun vadeli sigorta kolları priminin kesildiği “Topluluk Sigortalılığı” yalnızca emeklilik açısından bir anlam taşıyor, yoksa çalışanın hastalık ve analık sigortası gibi dallarda bir katkı sağlamıyor. Bu nedenle, topluluk sigortasıyla yurtdışına götürülen işçiler iş kazası, meslek hastalığı sosyal güvenceden mahrum kalıyor, sürekli işgöremezlik geliri, geçici işgöremezlik ödeneği, analık yardımlarından mahrum kalıyorlardı.
5510 sayılı Kanundan sonra ise ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacak.
Eğer bu sigortalılar uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak isterlerse, diğer isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenler için aranan Türkiye’de kanuni olarak ikamet etme koşuluyla sigortalı olarak çalışmakla beraber, ay içerisinde 30 günden az çalışıyor olma, son bir yıl içinde 360 günden az çalışıyor olma ya da tam gün çalışmıyor olma şartları aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanabilecek.
Memurun vazife malûllüğü halleri genişliyor
Halen mevcut uygulamaya göre memurun işyerinde uğradığı iş kazasının işle ilgili olması halinde vazife malûllüğü aylığı bağlanıyor. Yeni düzenleme ile işle ilgili olmasa da vazife malûllüğü aylığı bağlanabilecek
Engelli memurlara emeklilik kolaylığı
Şu anki uygulamaya göre engelli memurlar sakat kadrosundan işe alınmamışlarsa veya ilk göreve başlamadan önce alınmış en az %40 oranında çalışma gücü kayıp oranına sahip olduklarını gösterir yöntemince alınmış sağlık raporları yoksa engelli memurlara tanınan 15 yılla emeklilik hakkından yararlanamıyorlardı.
5510 sayılı SSGSS Kanunu memuriyete başladıktan sonra engelli olmuş veya ilk göreve başlamadan önce böyle bir rapor almayı düşünememiş memurların istemeleri halinde 15 yılla emeklilik hakkını sağlayacak.
İşçi ücretleri banka aracılığıyla ödenecek
Kayıtdışı istihdamın önlenmesi amacıyla tüm ücretler banka aracılığıyla ödenecek.
YARIN: YURTDIŞI BORÇLANMASI DEĞİŞİYOR – SGDP ÖDEYEREK ÇALIŞMA YASAĞI KİMLERİ KAPSIYOR?
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Bağ-Kur’a İB Belgesi Vermeniz Gerekiyor
01.01.1966 doğumlu, 08.04.1985 SSK girişliyim. 02.07.1997 tarihine kadar 70 SSK prim günüm, 14.09.2006 tarihinden itibaren 497 günüm var. 15.07.1997 tarihinden beri devam eden Bağ-Kur sigortalısıyım. Bağ-Kur süremin 9 yıl 2 ayını ödedim. Nereden, ne zaman, kaç gün daha prim ödeyerek nasıl emekli olabilirim? Yakup MUTLU/ADANA
Sayın Okurum,
Öncelikle Bağ-Kur sürelerinizle çakışan SSK sürelerinizi çözmeniz gerekiyor. Bunun için Bağ-Kur sigortalısı olmanızı gerektiren faaliyetinize son vermişseniz bundan Bağ-Kur’a İB belgesi vererek haberdar etmeniz gerekiyor. Çünkü 9 yıl 2 aylık Bağ-Kur sürelerinizden sonra da Bağ-Kur sigortalılığınız yine devam ediyormuş gibi görünüyor. Aksi halde 497 gündür devam eden SSK sigortalılığınız geçersiz sayılır. Bu durumu çözerseniz SSK’dan 48 yaş ve 5 bin 225 günle emekliliğe hak kazanacağınızdan 01.01.2014 tarihinde emekli olabilirsiniz.
Eşinizin 3 Bin 600 Günü Olsaydı Yeni Yıl Başında Emekliydi
01.01.1959 doğumlu eşim 03.03.1996 – 27.03.1997 tarihleri arasında yurtdışında ev hanımı olarak geçirdi. SSK başlangıç tarihi 01.06.1980 olup 35 günlük primi vardı. İşveren olarak 22.06.2001 – 10.08.2006 tarihleri arasını (5 yıl 1 ay 18 gün) Bağ-Kur sigortalılığında geçiren eşim 29.12.2007 – 15.01.2008 tarihleri arasında 18 gün sigortalısı olmuştur. Eşim nasıl ve ne zaman emekli olabilir?
32.yılını çalışan bir öğretmen olarak bu öğretim yılı sonunda emekliye ayrılmayı ve özel bir dershanede idareci-öğretmen olarak çalışmayı düşünüyorum. Yeni yasaya göre emeklilikten sonra çalışan bir kişinin emekli maaşının kesilme durumu var mıdır? Erdoğan ÇALIŞ
Sayın Okurum,
Eşinizin 3 bin 600 günü olsaydı 50 yaşını dolduracağı 01.01.2009 tarihinde SSK’dan kısmi emekli olabilirdi. Bu durumda yurtdışı süresini borçlanıp, en az bin 260 gün SSK’ya prim ödeyerek 3 bin 600 günü tamamladığınızda SSK’dan kısmi emekli olabilir. Siz de yeni yasadan sonra da özel bir dershanede emekli aylığınızı kestirmeksizin çalışmaya devam edebilirsiniz. Çünkü emeklilikte aylık kestirmeden çalışamama kuralı ilk defa yeni SSGSS Yasası kapsamında çalışanlar için geçerli. Oysa siz yeni Kanun öncesinden çalışma yaşamına başlamış bir çalışansınız. Ancak özel sektörde değil de tekrar kamuda çalışmaya başlarsanız SGDP ödeyerek ve emekli aylığını alarak değil, emekli aylığınızı kestirerek çalışabilirsiniz.
