Sözcü Gazetesi: Yeni Sosyal Güvenlik Yasası Ne Getiriyor? – 7 – (Yurtdışı Borçlanması Değişiyor – Bulgaristan Göçmeni Yurttaşlarımız – SGDP Ödeyerek Çalışma Yasağı Kimleri Kapsıyor)
4 Nisan 2008
ÇALIŞANLARIN SÖZCÜ’SÜ
Yeni Sosyal Güvenlik Yasası Ne Getiriyor? – 7 –
YURTDIŞI BORÇLANMASI DEĞİŞİYOR
Yurtiçinde Sigortalılığı Olmayan Gurbetçiler 5510 Sayılı Kanunla Daha Çok Ödeyecek, Daha Geç Emekli Olacak
Şu anki yurtdışı borçlanma uygulaması nasıl?
Halen yürürlükte olan 3201 Sayılı Kanun gereğince çalışanlar yurtdışında geçen sürelerini belirli şartlarla günlüğü 3,5 dolardan (ABD doları) sosyal güvenlik kurumlarına borçlanarak hizmetlerini artırabiliyor. SSK da, Bağ-Kur da bu rakamı uyguluyor.
Sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetleri olanların, borçlandıkları gün sayısı, prim ödeme gün sayıları ile ilgili hizmetlerine katılıyor. Sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise, sigortalılığın başlangıç tarihi, tıpkı borçlanılan askerlik borçlanmasındaki gibi borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülerek emeklilik gereken şartları kolaylaştırıyor. Sigortalılar yurtdışı sürelerinin tamamını ya da diledikleri kadarını borçlanabiliyorlar.
Yeni Kanun ile bugüne kadar yurtdışı borçlanması için günlüğü 3,5 dolar karşılığı Türk Lirası alınması uygulamasına son verilecek. Bunun yerine her gün için günlük en az günlük asgarî ücretin %32 oranında ödeme yapılması uygulamasına geçilecek.
Halen yurtiçinde sigortalı çalışması bulunmayan gurbetçiler Türkiye’den emekli olmak istediklerinde kesin dönüş yapmak koşuluyla SSK’ya başvurarak borçlanma yapıp emekli olabiliyorlar.
5510 sayılı Yeni Kanundan Sonra Yurtdışı Borçlanmasında Ne Olacak?
%50 Daha Fazla Para Ödenecek
Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı, başvuru tarihindeki prime esas asgarî ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın % 32’si olacak.
Yani bugün için yurtdışındaki 5 bin gününü borçlanmak isteyen bir sigortalı 1,30 (yaklaşık $ kuru) x 3,5 x 5000 = 22.750 YTL ödeyecekken yeni Kanundan sonra 638,7 x %32 x 1/30 x 5000 = 34.064 YTL ödemek zorunda kalacaklar. Yani 5000 günü 5510 sayılı Kanunun yürürlüğünden sonra borçlanan, bugünün parasıyla 11.314 YTL daha fazla ödeyecek.
Ödeme Süresi Daralacak
Borçlanılan süreler, yurda kesin dönüş yapılmış olması şartıyla borçlanılan ilgili aylara mal edilecek. Ancak borçlanmaya ilişkin tahakkuk ettirilen borç tutarının bugünkü gibi süre sınırı olmaksızın değil, tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenmesi gerekecek. Prim borcunu tebliğinden itibaren üç ay içerisinde ödemeyenler yeniden başvurmak zorunda kalacaklar.
Türkiye’de Çalışması Bulunmayan Gurbetçiler Artık SSK’lı değil Bağ-kur’lu sayılacaklar, daha çok para verip daha geç emekli olacaklar
Oysa yeni sosyal güvenlik yasası olan 5510 sayılı Yasayla ülkemizde sigortalılığı bulunmadan yurtdışındaki sürelerini borçlanmak isteyenler artık SSK sigortalısı (5510 sayılı Kanundaki ifadesiyle 4/a sigortalısı) değil Bağ-Kur sigortalısı (5510 sayılı Kanundaki ifadesiyle 4/b sigortalısı) sayılacaklar. Sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayan istek sahiplerinin sigortalılıklarının başlangıç tarihi, borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülen tarih olacak.
Gurbetçiler şimdiki gibi kesin dönüş yapmadan borçlanabilecek, ama emekli aylığı bağlatamayacaklar.
Bu nedenle yurt içinde sigortalılığı bulunmayan ve ileride kesin dönüş yapmak isteyen yurtdışında çalışan yurttaşlarımızın yeni Yasa yürürlüğe girmeden borçlanmalarında hem parasal birikimleri hem de emeklilik tarihleri açısından avantajları bulunuyor.
Bulgaristan’daki Soydaşlarımız Borçlanma Hakkı Kazanıyor
Bilindiği gibi özellikle Bulgaristan’dan 1989-1990 yıllarında göç etmiş bulunan yurttaşlarımız bu ülkedeki askerlik sürelerini iki yılı aşmamak kaydıyla borçlanabiliyorlar, fakat oradaki çalışma sürelerini ne birleştirebiliyorlar, ne de borçlanma yoluyla hizmetlerine kazanabiliyorlardı.
SSGSS Yasasındaki “Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerden 1 Ocak 1989 tarihinden bu kanunun yayımı tarihine kadar zorunlu göçe tabi tutulan, Türk vatandaşı olup Türkiye’de ikamet eden ve 1 Temmuz 1976 tarihli ve 2022 sayılı kanun dahil olmak üzere sosyal güvenlik kuruluşlardan gelir veya aylık almamak koşulu ile yurtdışında geçen ve belgelendirilen çalışma süreleri bu kanuna göre borçlandırılmak suretiyle yaşlılık aylığı bağlanmasında sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir” hükmünü içeren 5510 sayılı SSGSS Yasası mevcut şekliyle yürürlüğe girdiğinde Bulgaristan’daki (18 yaşından büyük iken geçirilen) çalışma süreleri borçlanılabilecek.
Kurumlar Birleşse de Hizmet Birleştirmeye Devam
5502 sayılı Kanunla sosyal güvenlik kurumları birleşti, 5510 sayılı Kanun da bu kurumların sigortalılarının usul ve yöntemlerini birleştirmeyi hedefliyor. Ancak bugünün SSK sigortalısı 4/a sigortalısı, bugünün Bağ-Kur sigortalısı 4/b sigortalısı, bugünün Emekli Sandığı iştirakçisi 4/c sigortalısı olarak sınıflandırılmaya devam edildiğinden ve yeni Yasa şu an sigortalı olanların emeklilik koşullarını değiştirmediğinden emeklilik hakkının kullanımı bakımından emekliliğin gerçekleşeceği sigortalılık türünün tespitinde bugün geçerli olan hizmet birleştirme yöntemi uygulanmaya devam edecek. Bu da demek oluyor ki “son yedi yılda en çok hizmetin geçtiği kurum” biçiminde tanımlanabilecek yöntem geçerliliğini uzun süre devam ettirecek.
Emekli olacaklara SGDP ödeyerek çalışma yasağı geliyor
İlk defa yeni sisteme dahil olarak çalışmaya başladıktan sonra emekli olanlar için getirilen Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeyerek emekliyken çalışma yasağı o yaşta çalışmaya mecali kalmayacağı için hiçbir anlam taşımayacak. Bu kişiler ancak emekli aylıklarını kestirerek çalışabilecekler.
Yeni Yasanın yürürlüğe girmesinden önce sigortalı olanlar emekli olduklarında SGDP ödeyerek çalışabilecekler.
Yurtdışından gelenlere SGDP ödeyerek çalışma hakkı yok
5510 sayılı Yasada “Bu kanun hükümlerinden yararlanmak suretiyle aylık bağlananlardan tekrar yurtdışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışanlar, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alanlar ile Türkiye’de sigortalı çalışmaya başlayanların aylıkları, tekrar çalışmaya başladıkları veya ikamete dayalı bir ödenek almaya başladıkları tarihten itibaren kesilir. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun sosyal güvenlik destek primi hakkındaki hükümleri, bu kanun hükümlerinden yararlanmak suretiyle aylık bağlananlar için uygulanmaz” deniyor ve yurtdışı borçlanması ile emekli olanların sosyal güvenlik destek primi ile çalışmalarına izin verilmiyor.
YARIN: FİİLİ HİZMET ZAMMI YENİDEN DÜZENLENİYOR – İLAVE SİGORTALILIK SÜRESİ TARİHE KARIŞIYOR – GENEL SAĞLIK SİGORTASI NELERİ GETİRİYOR?
İŞVERENLER İÇİN ÇALIŞMA HAYATI
Mahkemece İşe İade Edilen İşçiye İşverence Ödenecek Ücretin Primi
İşyerimizde geçerli nedenle iş sözleşmesini feshettiğimiz bir işçimiz yargı yoluyla işe iade davasını kazandı. Bundan sonra işleyecek süreç nedir? Kendisine ödeyeceğimiz dört aylık ücrete istinaden ödenecek primler kendisi o dönem bizde çalışmadığı için yıllık izindeki işçilerimiz gibi iş kazası meslek hastalığı primleri ödenmeden mi yatırılacak? Yoksa tam mı yatırılacak? İsmi Mahfuz
Sayın Okurum,
Birinci olarak işçiniz yargı kararı kendisine tebliğ edildikten itibaren on iş günü içinde işe başlamak için size başvurmuş olmalıdır.
İkinci olarak işçiyi bir ay süre içinde işe başlamak üzere davetiniz halinde işçi işe başlamazsa fesih bu defa geçerli olacak.
Bununla birlikte işçiyi işe başlatsanız da başlatmasanız da yargı kararına göre çalıştırılmadığı süre için ödenen en çok dört aylık ücretinin kısa vadeli sigorta kolları (iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık) dahil tüm sigorta kolları üzerinden prime tabi tutulması gerekiyor.
Babanız Bağ-Kur Sigortalısı Olabilir
1959 doğumlu olan babam 1985 yılından beri ticari taksi sahibi ve bu seneden itibaren düzenli olarak vergiye tabi fakat buna karşın Bağ-Kur kaydına geçmemiş ve hiç ödenmemiş. Yaşı haliyle geliyor ama babamın Bağ-Kurlu olma ihtimali var mı? Serkan SEVİM
Sayın Okurum,
Babanızın 04.10.2000 tarihinden önce Bağ-Kur kaydı yoksa bu tarihten önceki süreler için Bağ-Kur kaydı ve ödemesi yapmak şu anki yasal mevzuata göre mümkün değil. Ancak babanız 04.10.2000 tarihinden bu yana geçen süreler için Bağ-Kur’a borç yapılandırması yaptırıp, ödeyerek bu süreleri kazanabilir.
Emeklilik Yetim Aylığı Almaya Engeldir
Eşinden ayrılmış SSK’dan emekli bir kadınım. Babam Bağ-Kur’dan emekliyken vefat etti. Babamın maaşını alabilir miyim? Ferac NEGZÖ
Sayın Okurum,
Çalışan veya sosyal güvenlik kurumlarından aylık alan kız çocuklarına Bağ-Kur’lu veya SSK’lılara yetim aylığı bağlanmaz.
